f. secunda pt dom. Palmarum; regni nostri XXIIII-to
Zygmunt August król polski w sprawie między Mikołajem Boguszem wojskim lubelskim, starostą krasnostawskim i dzierżawcą lubelskich młynów królewskich a m. Lublinem oskarżonym: – o bezprawne wybudowanie młyna wodnego, pracującego na wodzie sprowadzanej kanałami z rz. Bystrzycy; – o sprowadzanie do miasta piwa przywoźnego, od którego nie chce płacić dzierżawcy trzeciego grosza; – o wywożenie zboża i słodu do mielenia w innych młynach; – o sprowadzanie do miasta chleba z innych miasteczek i wsi, z narażeniem na straty skarbu królewskiego i ze szkodą dzierżawcy, nakazuje: zlikwidować nowo wybudowany młyn i nie budować innego za życia Bogusza; mleć zboże wyłącznie we młynach lubelskich, pod groźbą jego utraty; płacić trzeci grosz od piwa przywoźnego Boguszowi. Zezwala na sprowadzanie chleba na sprzedaż z okolicy tylko raz w tygodniu, w poniedziałek, gdy w mieście odbywa się targ.
Sigismundus Augustus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Masouiae, Samogitiae etc. dominus et heres, significamus praesentibus literis nostris, quibus expedit unversis et singulis, posteaquam famati proconsul, consules, advocatus et scabini totaque communitas civium et incolarum civitatis nostrae Lublinensis, ad instigationem instigatoris oficii nostri generosi Nicolai Bogusz tribuni Lublinensi, capitanei Crassnostaviensi ac molendinorum nostrorum Lublinensium tenutarii et molendinatoribus ternis citationibus nostirs literalibus ad tribunal nostrum regium vocati fuissent una eo, quod ipsi cives nullo iure legitimo construxissent molendinum aquatile super aqua ductili cannalibus ex fluvio Bistrzicza nuncupata turna in damnum fisci nostri, atque ad iniuriam providicumque non mediocri ipsius generosi Nicolai Bogusz. Altera propterea, quod etsi brasea pro braxandis cervisiis non alibi, quod in molendinis nostris Lublinensibus molere licitum sit, eis ipsi tamen cervisias advecticias in civitatem Lublinensem aduchere permittant, atque ipsimet eas adducere non intermittant, cuius nomine ex pensione, quam capitaneo Lublinensi antiquitus solebant tercium grossum molendinatori pendere asstricti erant, quem nunc solvere recusant, quin etiam ad alia molendina frumenta et brasea pro molendino saepius deducant. Tercia vero pro quidem cives praetextu quarundam literarum nostrarum ex aliis oppidis et villis in eam civitatem panos ad vendendum ducere concedant, atque ipsemet eos in usus suos emant, qua omnia in derogationem iuris nostrorum libertatisque et privilegiorum ipsius Nicolai Bogusz super eadem molendina Lublinensia concessorum magno cum damno tam fisci nostri, quod eiusdem molendinatores commiterent. Ad hac consules Lublinenses suo ac totius communitatis eius civitatis nomine produxissent privilegium Wladislaj ducis ac confirmationem illius per dominum parentem nostrorum factam, quibus allegabant permissum sibi esse pro […]osu civitatis, quotquot possunt molendina extruere, atque ex illis terciam mensuram pro us[u] consulum convertere. Porro quod attinet brasea cervisiam advecticiam referrent concessam sibi privilegio nostro et propinandae in celario praetorii civilis frumentaeque et brasea ad alia molendina derent, propterea ad molendinum, quod in molendinis civitatis copia molendini non possit suppeditari emptionem autem panis advectientes ex oppidis et villis vicinis dicerent veteri consuetudine bis in septimana, dum forum precipitur in ea civitate liberam semper, cuius civium fuisse, ut eo maior panis copia civitati praestaretur. Instigator vero officii nostri, atque ipse generosus Nicolaus Bogus contenderet non licuisse civibus hoc ipsum molendinum extruere commenstrateque decretum domini parentis nostri inter nobilem Jacobum Osmolski tenutarium molendinorum Lublinensium et cives Lublinenses promulgatum, quo civibus non prius permittitur molendinum extruere, quod vel illi summam pecuniariam, in qua Osmolski molendina illorum factos iuxta aestimationem remisorum persolvent vel nos ipsi ea molendina redimeremus, quod memorati Osmolski ius cum non quispiam alius, que generosus Nicolaus Bogus obtinet non licuisse in praeiduicium ipsius molendinum hoc cives extruere, quantum vero ad privilegium propinanda cervisiae advecticiae non posse eo iuribus et privilegis ipsius generosi Nicolai Bogus, quicque detrahi, neque etiam eam pensionem tercii grossi diminui, quam prioribus tenutariis molendinorum dabant, sed neque in derogationem eorundem privilegiorum licere aut ad alia molendina frumenta quevis et brasea pro molendino dare aut ex vicinis oppidis et villis in eam civitatem panem aduchere, quandoquidem tam pistoribus eius civitatis, quod braxatoribus cervisiarum ex molendinis Lublinensibus copia molendi suppeditetur. Nos itaque per consiliarios nostros et iuriperitos examinata controversia partum, atque iuribus et privilegiis illarum revisis, quoniam decreto domini parentis civibus Lublinensibus aedificatione molendini omni suis inhibita est priusque molendina Lublinensia de manibus Ossmolski vel ab eisdem civibus vel a nobis ipsis exempta fuerint exemptique illorum non a civibus, neque etiam a nobis, sed per ipsum generosum Nicolaum Bogusz facta est, qui etiam eodem iure illa obtinet, quo Osmolski obtinebat, quam ob rem decernendum duximus decernimusque praesentibus molendinum super aqua ductili canalibus ex Bistrzicza fluvio contra decretum domini parentis nostri, a civibus extructum ex eo loco prorsus submonendum et alienandum esse per eosdem cives, nec ullum molendiunm amplius, vivente ipso Nicolao Bogus, eis aedificare posse, neque deinceps quempiam incolarum et civium Lublinensibus ad alia molendina, praeter Lublinensia, debere frumenta omnis gravi sub eorundem ammissione ad molendinum dare. Atque insuper eosdem cives tercium grossum eius pensionis, quam priori molendinatori iuxta vetere consuetudinem a cervisia advecticia dabant ipsi generoso Nicolao Bogus dare asstrictos esse sub eiusdem cervisiae amissione, neque amplius nisi semel in septimana, id que feria secunda, quando forum in ea civitate celebratur posse panem aliunde ex vicinis locis in eam civitate ad emendi deducere, etsi vero extructione molendini illius idem cives iuri suo non parum derogaverint, tamen ex gratia et dementia nostra regia ius universum eorum in robore conservamus, tum cum ea ipsa molendina post decessum generosi Nicolai Bogus sui ad nostras, sive ad civium Lublinensium manno[…] verit, hoc adiecto, quod si quid post exemptionem eorum molendinorum ipse generosus Nicolaus Bogus in reparationem eorundem et curiae illa pertine[ntie…]osuerat, id totum cum principali summa successoribus illius, circa redemptionem numerando et persolvendo, ad hac nostra sentencia mediante. Harum testi[mon]io literarum, quibus sigillum nostrum appensum est. Datum in conventione generali Cracoviensi, feria secunda post dominicam Palmarum, anno Domini millesimo quingentesimo quadragesimo tercio, regni nostri XXIIIImo.
Joannes Ocijeski Regni Poloniae cancellarius subscripsit.
Relatio magnifico Joannis Oczieskj Regni Poloniae cancellario, succamerari, burgrabiae Cracoviensibus, Sandecensis, Olstiniensis etc. capitanei.
Oryg., pap., k..2; 43 x 29 cm; przedarcia na złożeniach, tekst nieco uszkodzony; j. łac. Pieczęci brak, ślad na dok.
Pod tekstem: relacja i podpis Jana Ocieskiego, kanclerza.
Na marginesie (z prawej): „Molendina civitatis”.
Na odwrocie: „Decretum S Regiae Mtis pro Bogusch”; „Contra ciues ratione molendinorum AD 1543”.
Kopia z XVIII w., nie uwierzytelniona. Reg.: KmL, sygn. 248, s.33 (pod r. 1543). Druk: Riabinin, nr 210 Wykaz, 86; DmL, sygn. 102.
Uwaga: dokument błędnie datowany na r. 1543, podczas gdy powinien być 1553, na co wskazują zarówno lata panowania króla, jak fakt, że Jan Ocieski został kanclerzem dopiero w r. 1552., Mikołaj Bogusz był starostą krasnostawskim w 1. 1542 – 1560, por. Urzędnicy chełmscy, nr 1579.