Sigismundus Augustus, Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae,
Masoviae, Samogitiaeque etc., dominus et haeres, significamus praesentibus literis nostris, quorum
interest universis, qui[a] [n]os [ce]rtorum consiliariorum nostrorum intercessioni pro nobili et
famato Mathia Casprowicz proconsule Lublinensi apud nos factae benigne annuentes, simulque
volentes proventus capitaneatus nostri Lublinensis augere, eidem Mathiae Casprowicz
consentiendum et admittendum duximus, consentimusque et admitimus harum serie literarum,
molen[d]inum farinaceum cum tribus rotis sub demissorio piscinae Wrotkowska dictae, in fundo
civili Lublinensi, ad fundum civitatis nostrae Lublinensis perti[n]ente, extruere, et aedificare, ea
ratione et conditione quod post elapsum decem annorum, ab aedificatione eius molendini
computandorum et quo tempore li[be]rtate mensurarum omnium, ex eo molendino provenientium
gaudebit et pro nobis capitaneoque nostro Lublinensi pro tempore existenti duae mensurae, pro
Mathia vero Casprowicz molendinatore, eiusque successoribus molendinatoribus tercia mensura
perpetuis temporibus cedere debet, ratione cuius quide[m] terciae mensurae ipse molendinator
tercium grossum Nos vero sive capitaneus noster Lublinensis duos grossos in reparationem et
restaurationem eius molendini [d]are et conferre tam capitaneus noster, quam molendinator
memoratus tenebuntu[r]. Capitaneus vero sive vicecapitaneus illius et locum tenens demissoriu[m]
eius piscinae bene munitum roboribus et reparatum suis sumptibus reddere tenebit[u]r, ea ratione et
modo, ut defluxus aquae ad tres rotas sufficiens sempe[r] praebeatur. Per ipsum Mathiam
Casprowicz molendinum supranominatum eiusque terciam mensuram, cum omnibus et singulis eius
proventibus, fruc[t]ibus, obventionibus et emolumentis universis modo praenominato in summa
pecu[n]iaria, quae ex aestimatione et taxatione eiusdem posteaquam aedif[ic]atum fuerit, ac terciae
mensurae illius provenerit per commissarios nostros, quos [a]d id designaturi sumus, facienda,
tenendum, habendum, utifruend[um] [quie]teque possidendum. Et insuper eorum consiliariorum
supplicatione permoti commemoratum Mathiam Kasprowicz, et honestam Agnetem [s] uxorem
e[iu]s legitimam, in usu quieto, liberaque et pacifica possessione eiusdem molendini eiusd[e]m, ad
extrema vitae suae tempora conservandos et relinquendos duxi[m]us, conservamusque et
relinquimus per praesentes, per memoratos Mathiam Casprowicz et Catherinam [s] coniuges
molendinum hoc ipsum, cum omnibus e[t] singulis eiusdem fructibus, proventibus, obventionibus,
et emolumentis universis, nullis [p]rorsus exceptis, ad illud quomodocunque pertinentibus,
tenendum, habendu[m], utifruendum, quieteque et pacifice ad extrema ut praemissum est vitae
utriusque eorum, aut eius, qui ex eis supervixerit, tempora possidendum. Promitimusque pro nobis
[e]t serenissimis successoribus nostris, quod durante vita illorum, aut eius, qui ex eis s[u]pervixerit
nemini subditorum nostrorum cuiuscunque status et condi[t]ionis fuerint eosdem, aut eum qui
supervixerit facultatem redimendi de eodem molendino, seu quovismodo alienandi daturos, sed
etiam neque nos ipsi pro nobis, mensaque et alia quavis nostra Reique publicae necessitate
redimemus, nec serenissimi successores nostri redempturi sunt, eis autem et vivis sublatis,
simulatque summa pecuniaria in literis originalibus super molendinum praefatum inscripta,
successoribus illorum persoluta fuerit, tum demum possessio eius molendi[n]i ad nos pleno iure
devolvetur, iuribus nostris Regiis salvis ibidem permanentibus. Quam quidem concessionem
nostram ad universorum, quorum interest, et praeser[t]im generosi Ioannis comitis in Thenczin,
capitanei nostri Lublinensis, et pro tempore existentis, in absentia eius vicecapitanei, et locum
tenentis, ac famatorum proconsulis et consulum civitatis nostrae Lublinensis, deducentes,
mandamus, ut memoratos Mathiam Casprowicz et Catherinam [s] coniuges, in supranomina[t]a
concessione nostra inviolabiliter conservent et defendant, ab aliisque conservari et defendi curent.
Secus pro gratia nostra non facturae. In cuius rei fidem praesent[i]bus sigillum nostrum est
subappensum. Datum Lublini, in conventu Regni generali, sabbato ante festum sancti Iacobi
Appostoli [s] proximo, anno Domini millesimo quingentesimo sexagesimo sexto, regni nostri
XXXVII.
Valentinus Dąbyesky Regni Poloniae cancellarius sacrae regiae maiestatis
Relatio magnifici Valentini Dembienski de Dembiani Regni Poloniae cancellarii etc.
Zygmunt August, z łaski Bożej król Polski, wielki książę litewski, pan i dziedzic ruski,
pruski, mazowiecki, żmudzki itd., oznajmiamy niniejszym pismem naszym wszystkim, których to
dotyczy, że my, przychylając się życzliwie do wstawiennictwa pewnych doradców naszych na rzecz
szlachetnego i sławetnego Macieja Kasprowicza, burmistrza lubelskiego, a równocześnie chcąc
powiększyć dochód naszego starostwa lubelskiego, postanowiliśmy, że temuż Maciejowi
Kasprowiczowi należy wyrazić zgodę i dozwolić, a także na mocy tego pisma zgadzamy się i
dozwalamy, aby wznieść i zbudować młyn mączny [tj. zbożowy] o trzech kołach przy upuście stawu
zwanego Wrotkowskim, na gruncie miejskim lubelskim, należącym do posiadłości naszego miasta
Lublina, w ten sposób i pod tym warunkiem, że po upływie dziesięciu lat liczonych od
wybudowania tego młyna, w którym to okresie będzie się cieszył wolnizną od wszelkich miar [tj.
świadczeń w zbożu] pochodzących z tego młyna, na rzecz nas i naszego obecnego lubelskiego
starosty winny przypadać dwie miary, zaś na rzecz młynarza Macieja Kasprowicza i jego
spadkobierców młynarzy trzecia miara. Starosta zaś albo jego podstarości, czyli zastępca będzie
zobowiązany solidnie wzmacniać upust tegoż stawu kłodami dębowymi i naprawiać na własny
koszt w taki sposób, aby zawsze zapewniony był dostateczny dopływ wody do trzech kół. Z uwagi
na tę trzecią miarę młynarz będzie zobowiązany dać i dołożyć ten trzeci grosz, my zaś, albo nasz
starosta lubelski, dwa grosze na naprawę i odnowienie jego młyna zarówno nasz starosta, jak i
wspomniany młynarz. Przez tegoż Macieja Kasprowicza wyżej wspomniany młyn i jego trzecia
miara wraz ze wszystkimi razem i poszczególnymi jego dochodami, pożytkami, przychodami i
całkowitymi zyskami w wymieniony uprzednio sposób na sumę, która wyniknie z oszacowania i
wyliczenia tejże, dokonanego przez naszych komisarzy, których w tym celu powołamy, kiedy
[młyn] zostanie wzniesiony, ma być w spokoju dzierżony, trzymany, użytkowany i posiadany. A
ponadto, poruszeni prośbą tych doradców, [co do] wspomnianego Macieja Kasprowicza i zacnej
Agnieszki [s], jego prawowitej małżonki, postanowiliśmy niniejszym, aby do końca swego życia
byli [oni] zachowani i pozostawieni w spokojnym, wolnym i swobodnym użytkowaniu oraz
spokojnym posiadaniu tegoż swojego młyna, tenże młyn zaś ze wszystkimi [razem] i
poszczególnymi jego pożytkami, dochodami, przychodami i całkowitymi zyskami, należącymi do
niego w jakikolwiek sposób bez absolutnie żadnego wyjątku winien być, jak uprzednio
wspomniano, dzierżony, trzymany, użytkowany, a także w spokoju i pokoju posiadany przez
wspomnianych małżonków Macieja Kasprowicza i Katarzynę [s] do końca życia ich obojga, bądź
też tego z nich, które przeżyje [drugie]. Obiecujemy w imieniu nas samych i naszych
najjaśniejszych następców, że za ich życia, bądź też tego z nich, które przeżyje [drugie], że
żadnemu z naszych poddanych, jakiegokolwiek stanu i kondycji, nie damy prawa wykupu tego
młyna od nich [obojga], lub tego [z nich], które przeżyje [drugie], ani też [jego] zbycia w
jakikolwiek sposób; lecz także, że ani my sami na rzecz naszą i naszego stołu, ani też [na rzecz]
żadnej innej potrzeby naszej Rzeczypospolitej nie wykupimy, ani też, że nasi najjaśniejsi następcy
nie wykupią. Kiedy zaś tamci zejdą z tego świata, skoro tylko suma zapisana w pierwotnym
dokumencie na wspomnianym młynie zostanie wypłacona ich następcom, dopiero wówczas
własność tego młyna z pełnią praw powróci do nas przy zachowaniu nienaruszalności naszych
królewskich praw. Nadanie to nasze podajemy do wiadomości wszystkich, których to dotyczy, a
zwłaszcza szlachetnie urodzonego Jana hrabiego na Tenczynie, naszego starosty lubelskiego,
obecnie urzędującego, w wypadku zaś nieobecności [do wiadomości] jego podstarościego, czyli
jego zastępcy, jak również sławetnych burmistrza i rajców naszego miasta Lublina. Polecamy, aby
wspomnianych małżonków Macieja Kasprowicza i Katarzynę [s] otaczali opieką i zachowywali bez
uszczerbku, a także zadbali, by inni otaczali ich opieką i zachowywali. Inaczej, przez wzgląd na
nas, niech nie czynią. Dla [zapewnienia] wiarygodności w tej sprawie pod tym [dokumentem] jest
zawieszona nasza pieczęć. Wydano w Lublinie, na sejmie walnym Królestwa, w ostatnią sobotę
przed świętem świętego Jakuba Apostoła, w roku Pańskim tysiąc pięćset sześćdziesiątym szóstym,
panowania naszego 37.
Walenty Dębiński kanclerz Królestwa Polskiego [i] Jego Królewskiej Mości
Relacja Walentego Dębińskiego z Dębian kanclerza Królestwa Polskiego itd.