Archiwum rodzinne Ewy Bajkowskiej to niezwykle bogaty i unikatowy zbiór licznych fotografii, dokumentów oraz pamiątek rodzinnych dotyczących Wacława Bajkowskiego adwokata w Lublinie i w Zamościu, pierwszego prezydenta miasta Lublina w latach 1916-1918 i jego potomków oraz rodzin z nim spokrewnionych tj. Sekutowiczów, Basiewiczów, Noskiewiczów, Dobrowolskich czy też Grodzkich. Tworzą one archiwa poszczególnych rodzin czy też osób.
Poszczególni członkowie rodzin angażowali się powstania narodowe jak również uczestniczyli w walkach o niepodległość Polski i jej granice w czasie i po I wojnie świtowej. Pełnili ważne funkcje publiczne, a ich działalność społeczna, polityczna, artystyczna czy też zawodowa służyła ludziom i ojczyźnie. Byli to ludzie kierujący się ideami, u których nadrzędne miejsce zajmowała ojczyzna i dobro publiczne. To oni brali udział w tworzeniu pierwszych polskich instytucji, co widać na przykładzie Wacława Bajkowskiego (1875-1942) jak również Bolesława Sekutowicza (1881-1939). Były to dwie niezwykle ważne osoby, które na stałe zapisały się na kartach historii miasta Lublina, jako twórcy jego samorządu miejskiego u progu niepodległości. Wielcy społecznicy i ludzie o wielkim sercu, umyśle, idei i pasji.
Obecnie tych unikatowym archiwum rodzinnym opiekuje się, wnuczka Wacława Bajkowskiego, Ewa Bajkowska – emerytowana nauczyciela historii, znana lubelska poetka i pisarka, członkini: Związku Literatów Polskich, Koła Miłośników Sandomierza i Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego. Jest ona także autorką m.in. tomików poezji pt.: Strumień czasu (1999), Czas zamknięty (2001), Kontury pamięci (2003), Lunaparki (2012); książki prozatorskiej: Dramat samotnego jeźdźca. Henryk Sandomierski w historii, legendzie i literaturze (2010), Chodząc ulicami miasta (2011), Pamięć murów. Szkice z historii Sandomierza XII i XIII wieku (2015). Pamięć o przodkach i opowieści rodzinne dla przyszłych pokoleń Ewa Bajkowska utrwaliła na kartach historii rodzinnej zatytułowanej: Wierni. Rodzinna opowieść (Lublin, 2018).
Wspomnienie:
Stare fotografie z rodzinnych albumów – dzięki nim ożywają postacie z przeszłości, a słowa narracji zyskują siłę wyrazu. Ukazują szczegóły z epoki, oddając jej klimat, wyrywając ludzi z odwiecznego kręgu mijalności. Podobną rolę pełnią stare dokumenty lub czasem tylko ich fragmenty, zachowane w rodzinnych archiwach – materialne, dotykalne ślady po naszych przodkach. To one też są nośnikiem rodzinnej tradycji i pamięci o nich.
Zdjęcia z moich rodzinnych albumów, ukazują przedstawicieli czerech rodzin, związanych z Lublinem i Lubelszczyzną: Bajkowskich, Sekutowiczów, Basiewiczów i Noskiewiczów, aktywnie uczestniczących w życiu miasta i swojego środowiska. Ich losy ukazałam w monografii rodzinnej „Wierni. Opowieść rodzinna” (Lublin, 2018). Składają się na nie dzieje ludzi światłych, kierujących się etosem zawodowym i przyjętymi priorytetami, wśród których najważniejsze było dobro publiczne i Ojczyzna. Były wśród nich osoby nalężące do twórców patriotycznego ruchu obywatelskiego, którego celem było utworzenie polskiego samorządu i rodzimych instytucji, były też takie, które ideę wolności realizowały poprzez udział w czynie zbrojnym.
Zaangażowani byli w tworzenie lokalnych struktur Niepodległej. Kontynuowali w okresie międzywojennym budowanie jej gmachu, wierząc w jego trwałość i siłę, aż do momentu hitlerowskiego najazdu, kiedy konsekwencją ich życiowej postawy stała się ofiara życia. Etos wolności podjęło wówczas młode pokolenie – ich synów i wnuków.
Dużą rolę w historii mojej rodziny odgrywają kobiety. Była w nich pewna twardość, charakteryzująca osoby, którym przeszło zmagać się z losem. Ten los determinowały spawy Ojczyny – wciąż aktualne w ich życiu. „Kobiety z rodzinnego albumu” angażowały się w aktualne wydarzenia udzielając się w pracach społecznych na rzecz żołnierzy polskich i zubożałej ludności.
Ewa Bajkowska
Spuścizna Wacława Bajkowskiego