Archiwum Hanny de Sas Stupnickiej

Mąż Zofii Felińskiej – Adam Stanisław Poniatowskie herbu Ciołek (1808-1872) był oficerem korpusu generała Dembińskiego w powstaniu listopadowym, współorganizatorem powstania styczniowego na Wołyniu. Po upadku powstania został zesłany na Syberię a majątek Cepcewicze zostały na kilka lat skonfiskowany. Po Adamie Cepcewicze odziedziczył jego syn Szczęsny Leon Poniatowski (1857-1936), żonaty z Marią Sokołowską herbu Pomian, działacz społeczny i polityczny na Polesiu i Wołyniu. Drugi syn Adama – Kazimierz Józef Poniatowski (1854-1934), mierniczy, urzędnik, działacz demokratyczny i społeczny, ukończył szkołę mierniczą w Pskowie, mieszkał krótko w Petersburgu, w 1893 r. przeniósł się do Wilna, gdzie pracował m.in. w wileńskim Banku Ziemskim, w 1907 r. zakupił majątek Jaszczów (woj. lubelskim). Córce Adama – Leonii urodzonej 6 maja 1859 r. w Zosinie, zamężnej z Marianem Jaxa-Chamcem właścicielem majątku Andruhy, przypadł dwór w Zosinie, który w 1923 r. został przekazany Antoniemu Chamcowi, synowi Leonii i Mariana, ożenionemu z Marią Krzyczkowską, który do 1939 r. był właścicielem tego majątku.
Leonia i Marian Jaxa-Chamcowie mieli czworo dzieci: Marię, Jadwigę, Bronisława i Antoniego.
Babką Hanny Sas Stupickiej była Jadwiga z Jaxa Chamców (c. Leoni i Mariana), która wyszła za mąż za Antoniego Sokołowskiego. Małżeństwo miało pięcioro dzieci: Mirosława, Jadwigę (ur. 20 grudnia 1880 r.), Halinę, Witolda i Teresę Wandę (1912-1985) – prof. KUL, etyka i filozofa przyrody, żonę Włodzimierza Ścibor-Rylskiego (1914-1939) – działacza katolickiego i prawnika, który zginął w kampanii wrześniowej pod Warszawą.

Jadwiga Helena Bańkowska z d. Sokołowska ur. 1 lutego 1906 r. (po II wojnie podawała rok urodzenia 1909 r.) w Zosinie (gm. Antonówka, pow. Sarny), jako córka Antoniego Sokołowskiego geometry przysięgłego i Jadwigi z Jaxa Chamców. Ukończyła w 1927 r. Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze Władysława Kunickiego w Lublinie. Studiowała w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na Wydziale Rolnym, specjalność łąkarstwo. Pracowała m.in.: Polskiej Izbie Rolniczej (1935-1938 r.), Łódzkiej Izbie Rolniczej (1937-1938 r.), a po wojnie: Krakowskiej Izbie Rolniczej (1945-1948 r.), Okręgowej Dyrekcji Lasów Państwowych (1949-1950 r.), Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (1951-1951) i Wojewódzkim Zarządzie Młynów (1951-1956).
W 1937 r. otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi za pracę na rzecz rozwoju gospodarczego. Przebywała w Warszawie podczas powstania warszawskiego, skąd udało jej się wydostać z chorą matką i dwójką małych dzieci.
Jadwiga Helena Sokołowska poślubiła Zbigniewa Bańkowskiego w dniu 23 września 1937 r. w parafii pw. św. Aleksandra w Warszawie. Mieli czworo dzieci, dwóch synów i dwie córki. Józef zmarły w niemowlęctwie, Andrzej (ur. 4 sierpnia 1939 r. – zm. 12 września 1962 r., student fizyki), Krystyna po mężu Bober (ur. 6 marca 1943 r. w Kobryniu) i Hanna po mężu de Sas Stupnicka (ur. 29 styczeń 1948 r.).    

Zbigniew Bańkowski ur. 20 kwietnia 1913 r. (po wojnie jako rok urodzenia podawał 1910 r.) w majątku Andronów (pow. kobryński, woj. poleskie), jako syn Józefa Ignacego i Antoniny Marii z d. Szpakowskiej właścicieli majątku Andruha (Wołyń). Ukończył w 1933 r. Państwowe Gimnazjum w Pińsku. Studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie oraz jako wolny słuchacz uczęszczał na Wydział Rolny tegoż Uniwersytetu. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Podczas okupacji na krótko wrócił z żoną i synem do rodzinnego majątku. Na początku 1944 r. przeniósł się do Warszawy. Wziął udział w powstaniu warszawskim, podczas walk był ciężko ranny. Odnalazł rodzinę w Miechowie. Dnia 10 listopada 1946 r. zdał egzamin na mistrza młynarskiego przed Komisją Egzaminacyjną Zrzeszenia Przemysłu Młynarskiego w Krakowie. 1 listopada 1947 r. został przyjęty na okres próbny na stanowisko Kierownika Młyna w Piaskach. Od 1 stycznia 1949 r. został Kierownikiem Młyna Nr 1 w Lublinie a 1 sierpnia 1959 r. został mianowany na stanowisko Dyrektora Zakładów Młynarskich w Lublinie.

To niezwykłe unikatowe archiwum dostarcza nam informacji na temat wielu pokoleń tej ważnej dla historii Lublina, mimo szczątkowego zachowania. Niesamowitym źródłem do poznania koligacji jest drzewo genealogiczne potomków Ewy Felińskiej przygotowane z okazji 30-tej rocznicy jej śmierci sporządzone na zamówienie przez kogoś z rodzinny w roku 1890. Cennym obiektem jest także album fotografii niezwykle staranie dobranych i opisanych co pozwala zidentyfikować widoczne na nich osoby i obiekty.
Niestety większość tego bogatego archiwum uległa zniszczeniu, gdyż nie było możliwości zabrania wszystkich dokumentów, fotografii i innych cennych pamiątek  podczas opuszczania rodzinnych majątków w czasie II wojny światowej. Zupełnie dobry stan zachowania prezentuje spuścizna aktowa Jadwigi Heleny Bańkowskiej z d. Sokołowskiej czy Zbigniewa Bańkowskiego wytworzona w czasie i po II wojnie światowej. Obecnie tym unikatowym archiwum rodzinnym opiekuje się Hanna de Sas Stupnicka, córka Jadwigi Heleny z d. Sokołowska i Zbigniewa Bańkowskiego, z wykształcenia fizyk, doktor metaloznawstwa Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, wieloletni nauczyciel akademicki i prodziekan Politechniki Lubelskiej. 

Wspomnienie:
Matka nasza Jadwiga Bańkowska z d. Sokołowska, historię rodziny zaczynała od Ewy z Wendorffów Gerardowej Felińskiej, pisarki i wielkiej patriotki. Ewa Felińska była matką dziesięciorga dzieci, z których czworo zmarło we wczesnym dzieciństwie. Trud wychowania trzech córek i trzech synów spoczywał na jej barkach, gdyż mąż, Gerard Feliński, przez kilka kadencji był deputatem Sądu Głównego Wołyńskiego w Żytomierzu i przez większą część roku przebywał poza domem. Dzieci Ewy i Gerarda Felińskich to: Paulina, Alojzy, Zygmunt Szczęsny, Zofia, Juliusz (Julian) i Wiktoria. Zygmunt Szczęsny został kapłanem. Był arcybiskupem metropolitą warszawskim, kanonizowanym przez Papieża Benedykta XVI w Rzymie 11 października 2009 roku.
Naszą pra, pra babką była Zofia, która poślubiła Adama Poniatowskiego, z którym miała troje dzieci: Kazimierza, Szczęsnego i Leonię.
Syn Kazimierza Poniatowskiego, Juliusz, był działaczem ruchu ludowego i niepodległościowego, ministrem rolnictwa i reform rolnych II RP, wicemarszałkiem Sejmu, piłsudczykiem. Syn Szczęsnego Poniatowskiego, Józef, był ekonomistą, posłem na Sejm RP III kadencji, ministrem spraw krajowych w Rządzie RP na Uchodźstwie. Leonia Poniatowska, nasza prababka, wyszła za mąż za Mariana Jaxa- Chamiec. Mieli czworo dzieci: Marię, Jadwigę, Bronisława i Antoniego. Bronisław Poniatowski poślubił Jadwigę Mierzejewską. Ich czworo dzieci to Andrzej, Anna, Krzysztof (znany aktor teatralny i filmowy) i Marek. Antoni (poseł na Sejm III RP i urzędnik konsularny) ożenił się z Marią Krzyczkowską. Ich dzieci to Mirosława (prof. historii, opozycjonistka w okresie PRL, członek założyciel wrocławskiego KiK i Towarzystwa Kursów Naukowych), Witold, Zofia i Wanda. Jadwiga z Jaxa Chamców (nasza babka) wyszła za mąż za Antoniego Sokołowskiego. Ich pięcioro dzieci to: Mirosław, Jadwiga, Halina, Witold, Teresa. Teresa (prof. KUL, etyk, filozof przyrody) wyszła za mąż za Włodzimierza Ścibor- Rylskiego, który zginął w pierwszych dniach wojny pod Warszawą. Jadwiga Sokołowska (nasza Matka) poślubiła Zbigniewa Bańkowskiego. Mieli czworo dzieci, dwóch synów i dwie córki. Józef umarł w niemowlęctwie, Andrzej (wybitnie zdolny student fizyki) utonął na Mazurach, Krystyna i Hanna po studiach wyszły za mąż. W rodzinie panował matriarchat, dziadkowie i pradziadkowie żyli krótko, owdowiałe kobiety same musiały sobie radzić z wychowaniem i utrzymaniem dzieci. Majątki na Polesiu wołyńskim, Andruha gniazdo rodzinne Jaxa Chamców, Cepcewicze Wielkie i Zosin Poniatowskich. W archiwum rodzinnym niewiele niestety jest pamiątek z majątków na Polesiu. Podczas wojny rodzice uciekli do Warszawy. Niewiele mogli zabrać dóbr materialnych, ratowali życie swoich dzieci i swoje. Mama często opowiadała nam, swoim córkom a potem i wnukom, o swoim ukochanym majątku Zosinie i o wojnie szczególnie o powstaniu warszawskim, które przeżyła z małymi dziećmi i chorą matką. Obawiając się, że może zginąć w płaszczyki dzieci wszyła fotografie (swoją i dzieci) z ich danymi personalnymi i błogosławieństwem.
Hanna de Sas Stupnicka i Krystyna Bańkowska-Bober