Archiwum Tomasza Kalinowskiego

Wspomnienie:
Życie mojego dziadka Stanisława Kalinowskiego od 1910 roku związane było z Lublinem, jednak miał on jedno wielkie marzenie – wrócić do rodzinnego Płocka. Urodził się w tym mazowieckim mieście w kwietniu 1888 roku jako syn Józefa Kalinowskiego i Romany z Sobocińskich, związał się z działalnością rewolucyjną PPS w 1905 roku, zagrożony aresztowaniem uciekł do Warszawy, a potem do Lublina. Marzenie o powrocie do Płocka spełniło się w latach pięćdziesiątych XX wieku, mógł to być rok 1954. Stanisław Kalinowski i jego żona Eugenia z Grodzkich Kalinowska zamieszkali w Płocku na ulicy Kolegialnej. Dziadek tak, jak wszyscy jego bracia zajmował się malarstwem – odnawiał mieszkania, malował szyldy. W Lublinie jego zakład malarski znajdował się przy ulicy Ruskiej, w nieistniejącej dziś kamienicy.
Prawdopodobnie od roku 1965 każde moje wakacje spędzałem u dziadków w Płocku. Myślę, że moje zainteresowania historią są wynikiem opowieści dziadka o historii Polski, wędrówek historycznych po Płocku. Z tego miasta wyruszaliśmy na grodzisko w Proboszczewicach. Najpierw pociągiem w stronę Sierpca, potem naturalnie maszerowaliśmy tam na piechotę. Na grodzisku w Proboszczewicach po raz pierwszy widziałem najwięcej kwiatów dziewanny w jednym miejscu. Niedaleko Proboszczewic była miejscowość z kamieniem polodowcowym (dziadek twierdził, że był to pogański kamień ofiarny). Zawędrowaliśmy też pod ogromny dąb, w którego dziupli król Władysław Jagiełło ukrył swój miecz, gdy wracał po zwycięstwie grunwaldzkim. Mój ojciec zaglądał do dziupli, ale oczywiście żadnej broni tam nie znalazł. Wracaliśmy do Płocka z okruchami kamieni polodowcowych i z wiechciami dziewanny, które stały potem na balkonie u dziadków. Na balkonie znaleźć można było też kawał rogu tura i jakąś starą wazę z przedchrześcijańskiego okresu historii Polski.
Jak przez mgłę pamiętam wigilię Bożego Narodzenia w Lublinie, na których dziadek tenorem śpiewał kolędy, a śpiewał bardzo ładnie. Należał do któregoś z chórów lubelskich. Do legendy rodzinnej przeszedł jego śpiew w kościele na pogrzebie przyrodniego brata jego teściowej – Włodzimierza Sekutowicza, w 1928 roku. Nad moją kołyską śpiewał po rosyjsku o brzózce. Może dlatego po latach jego dziewiętnastoletni wnuk Tomek wybrał studia na filologii rosyjskiej.
Pamiętam, że dziadkowie Kalinowscy na nasz przyjazd do Płocka szykowali zawsze smażoną rybę. Kiedyś mały Tomek tak pałaszował smażonego szczupaka, że nie zauważył długiej ości. Wbiła się ona mi gdzieś w podniebienie, może w migdałek i przeszkadzała w połykaniu. Zacząłem płakać. Dziadek z ojcem ubrali się i powiedzieli, że zaprowadzą mnie na pogotowie. Po drodze dalej trochę popłakiwałem. Po dojściu do ulicy Tumskiej weszliśmy do sklepu ze słodyczami i dziadek na osłodę życia przed czekającym mnie stresem kupił cukierków. Zjadłem ze dwa cukierki i poczułem, że ości już nie ma tak, jakby się rozpuściła. Oto jaki z dziadka Stasia był skuteczny lekarz.
Babcia Eugenia, wnuczka krasnostawskiego rejenta Józefa Sekutowicza urodzona w 1883 roku w Laskowie, w okolicach Kobrynia, odebrała staranne wykształcenie w szkole średniej w Mohylewie. Razem ze swoją mamą Jadwigą i siostrą Hanną prowadziły szkołę podstawową w podlubelskiej miejscowości Szerokie. Wyrwana z korzeni wschodnich babcia Gienia wyjechała do Płocka razem ze swoim mężem. Nie do końca chyba dobrze tam się odnalazła. W 1964 roku uderzyła w nią z całą mocą tragedia rodzinna – jej młodsza córka Gabriela umarła na raka. Babcia przeżyła strasznie śmierć córki – pojawiły się ataki nerwicy. Babcia nie pracowała zawodowo, prowadziła dom. Gotowała smaczne obiady, to ona smażyła tę smaczną rybę.
31 grudnia 1968 roku w Sylwestra dziadek wyszedł po wino do sklepu. Miał to być prezent dla żony z okazji wcześniejszych imienin. Miał coraz gorszy wzrok. Kiedy przechodził przez ulicę Kolegialną, uderzył go autobus miejski. Zmarł na miejscu w wypadku.
Po śmierci męża u babci nasiliły się ataki nerwowe. Była coraz słabsza. Umarła 12 lipca 1969 roku w Gostyninie, pod Płockiem. Zdjęcia z Jej pogrzebu zamykają album rodzinny Kalinowskich.
Tomasz Kalinowski