in Assumptione b. Virg. Marie, aput Cracoviam
Władysław [Łokietek] książę krakowski i sandomierski poleca Maciejowi, wójtowi z Opatowca lokację miasta Lublina na prawie magdeburskim. Nadaje mieszczanom 100 łanów ziemi miary magdeburskiej. Określa uposażenie wójta dziedzicznego, zwalniając je od opłat na rzecz króla. Wyłącza mieszczan spod wszelkiej innej jurysdykcji poza miejską, pozostawiając im prawo apelacji do króla; wieczyście zwalnia ich od ceł w posiadłościach królewskich a na 20 lat od wszelkich opłat i ciężarów. Pozostawia wójtowi prawo swobodnego rozporządzania wójtostwem: jego sprzedaży, zamiany, darowizny, cesji.
- Transkrypcja
- Tłumaczenie
IN nomine Domini amen. Ne longinquitate temporis obscuretur vel evanescat condicio veritatis cum labilis sit memoria hominum, convenit, ut gesta, que fiunt in tempore // 2 tam scripto, quam testium aminiculo roborentur. Igitur nos Wladislaus Dei gracia dux Cracovie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cuyavique necnon heres Regni Polonie, notum // 3 facimus universis presentibus et futuris presentem paginam inspecturis, quod nostri principatus utilitates ac proventus cupientes per amplius dilatare, discreto viro ac provido Ma- // 4 -thie advocato de Opatouecz1 nostro procuratori ac fideli servitori, quem morum probitas et obsequiorum fidelitas nobis gratum et acceptum effecerunt, quod fama publica predicat // 5 et facti evidentia attestatur, nostrorum baronum consilio accedente pariter et consensu, in nostra civitate Lublinensi cui pro suste[n]tacione comoda et decenti civium et incolarum inibi pro agricultura // 6 in formanda centum mansos de terra culta et inculta iure Maydburgensi mensuratos aplicantes, perpetuo damus, tradimus et conferimus advocaciam sibi sueque legittime // 7 posteritati hereditarie valituram cum sexto manso libero ex laneis civitati aplicatis, tercio denario iudicati et cum macellis, thabernis, mensis panum et sutorum // 8 universis, sexta camera pannorum et cramorum, mactatorio, quod cutelhow appelatur in wlgari et balneo necnon cum molendinis quotque in fluviis construere poterit intra me- // 9 -tas civitatis supradicte et piscinis, in quibus habeat omnimodam facultatem pisces piscandi seu prendendi arte quacumque, quod aliis penitus inhibemus. Que omnia et singula // 10 idem advocatus libere possidebit absque ulla solucione nobis inde facienda faciendab. Volumus eciam, ut advocatus et cives memorati omnino gaudeant iure // 11 Theutonico Maydburgensi, aliis iuribus et conswetudinibus procul motis, que ius prefatum consweneruntc perturbare decernentes, quod cives iam dictos in omnibus causis magnis // 12 et parvis, fures eciam et latrones, qui in metis eiusdem civitatis fuerint deprehensi seu adducti, idem advocatus in omnem iudicii eventum iudicabit, prout dictum // 13 ius exigit et requirit, iudicio et iurisdicione palatinorum, castellanorum et quorumlibet iudicum non obstante, coram quibus cives prelibati et alii ad forum // 14 pertinentes advocati non tenebuntur respondere, nisi coram advocato supradicto, a quorum eciam iudicio advocatus supradictus et successores ipsius sint liberi et // 15 exempti, sed coram nobis tenebuntur respondere, suo tamen iure, dum per nostras literas, nostro sigillo consignitas fuerint evocati. Et quamquam ipsi cives vel alii ad // 16 iurisdicionem advocati pertinentes, de suo iudicio ad nostram curiam se traxerint appelando, nichilominus advocatus suo tercio denario, qui tunc ex nostro iudicio nomine // 17 pene provenerit non carebit. Item statuimus, quod cives dicti habeant expulsionem pecudum ad tres parte[s que] sco[tni]k vocitat[ur in] wlagari, de [civitate] // 18 supradicta. Ut autem comodius et melius possit locari civitas memorata, omnibus civibus ipsam inhabitantibus, per [nostra domi]nia quo[cunque] iver[int] cum ipsorum m[er]- // 19 -cibus sive ad emendum aut ad vendendum, a solucione theloniorum imperpetuum, a censu autem nostro et universis serviciis et gravaminibus infra spacium viginti annorum // 20 damus et concedimus plenariam libertatem, qua evoluta cives de quolibet manso monethe usualis fertonem annuatim nobis solvere tenebuntur. Ad-// 21 -mittimus eciam advocato et posteritati ipsius sepefatis, quod advocaciam supradictam possint vendere, commutare, donare et in aliam personam transferre, quandocumque // 22 ipsis videbitur oportunum. Ad cuius rei evidenciam firmiorem, presentes sibi dari mand[a]vimus, nostrorum sigillorum munimine roboratas. Actum aput Cracovi- // 23 -am, anno Domini Mo CCCo decimo septimo, in Assumpcione beate virginis Marie, presentibus hiis testibus: comite Pacozlao castellano Cracoviensi2, Nauogio Sando- // 24 -miriensi3, Thomisla[o] Cracoviensi palatinis4, Petro Sandomiriensi5, Floriano Wisliciensi6, Spicimiro Sandecensi castellanis7. Datum per manus magistri Francisci can- // 25 -[celarii Cracoviensis 8]d. (a) Ozdobny inicjał wysokości ośmiu linijek tekstu. – (b) Tak A – (c) Tak A zamiast consueverunt. – (d) Pod zakładką. 1 Maciej z Opatowca, skądinąd nieznany. 2 Pakosław z Mstyczowa, herbu Lis, kasztelan krak. 19 VI 1317-17 IX 1319, przedtem kasztelan sand. 18 V 1315-8 XII 1316 , przedtem sędzia krak. 14 III 1302-1312, przedtem podkomorzy krak. 4 V 1296, zm. 17 IX 1319 (Spisy młp., s. 64, PSB XXV, s. 44-46). 3 Nawój Pękawka (z Morawicy), herbu Topór, wojewoda sand. 19 VI 1317-13 I 1320, przedtem podkomorzy sand. 10 VI 1308-8 XII 1316 , potem kasztelan krak. 7 II-23 III 1320-14 II 1331, przed 1 IV 1310 rządca ziemi krakowskiej, zm. 1331 (Spisy młp., s. 222, PSB XXII, s. 624-625). 4 Tomisław (z Mokrska), herbu Jelita, wojewoda krak. 19 VI 1317-13 I 1320, przedtem kasztelan sąd. 10 I 1313, przedtem łowczy krak. 15 XII 1310-17 IV 1312, przedtem podczaszy krak. 17 V 1307-20 V 1307, potem wojewoda sand. 7 II 20 III 1320-14 VI 1330, zm. 1330/1331 (Spisy młp., s. 459, PSB XXI, s. 607). 5 Piotr Jelito (z Mokrska), herbu Jelita, kasztelan sand. 15 VIII 1317-14 VI 1330, przedtem kasztelan wiśl. 18 V 1315-8 XII 1316, przedtem może kasztelan małog. 15 V (4 X?) 1306, zm. 29 V 1332-11 VI 1333 (Spisy młp., s. 174, PSB XXI, s. 606-607). 6 Florian kasztelan wiśl. 15 VIII 1317-29 IX 1317, przedtem kasztelan zaw. 1315-31 X 1316, przedtem może podkomorzy krak. 20 V 1307-21 XII 1311 (Spisy młp., s. 245). 7 Spycimir, Spytek (z Dębna?, Piasku, Tarnowa) kasztelan sąd. 19 VI 1317-21 V 1318, przedtem łowczy krak. 18 XI 1312-31 X 1316 , potem kasztelan wiśl. 24 VI 1319-13 I 1320, potem wojewoda krak. 7 II-23 III 132013 V 1331 (Spisy młp., s. 234). 8 Franciszek z Krakowa, magister, kanclerz krak. 8 XII 1316-10 VIII 1327, kanclerz sier. 1315, kanonik krak. 1295-1327, kanclerz kapituły krak. 1295-1313, rektor kościoła N. P. Marii w Krakowie 1308, kanonik gnieźn. 1317-1323, prepozyt wiśl. 1320-1327, kanonik sand. 1327, zm. po 10 VIII 1327 (Spisy centr., s. 51, Spisy młp., s. 330, PSB VII, s. 77).
W imię Pana amen. Aby przewlekłość doczesności nie uczyniła stanu prawdy niezrozumiałym lub zwietrzałym, skoro kruchą jest pamięć ludzi, wypada, aby czyny, które dokonują się w czasie, były umocnione tak poparciem pisma jak i świadków. Przeto my, Władysław, z łaski Boga książę Krakowa, Sandomierza, Sieradza, Łęczycy i Kujaw, a także dziedzic Królestwa Polskiego wiadomym wszystkim czynimy, obecnym i przyszłym, którzy chcieliby badać ten pergamin, że pragnąc jak najszerzej krzewić naszego panowania pożytki i dochody zaufanemu i opatrznemu mężowi Maciejowi, wójtowi z Opatowca, naszemu wielkorządcy i wiernemu słudze, którego dla nas miłym i przyjętym uczyniły rzetelność obyczajów i wierność usług, co głosi opinia publiczna a poświadcza oczywistość postępków, za radą naszych baronów a także za ich przyzwoleniem, w mieście naszym Lublinie, któremu dla wygodnego i przyzwoitego tam utrzymania mieszczan i mieszkańców, przeznaczając pod uprawę, przydajemy sto łanów ziemi uprawnej i nieuprawnej, wymierzając według [miary] prawa magdeburskiego, wieczyście dajemy, przekazujemy i nadajemy wójtostwo jemu [Maciejowi] i jego prawemu potomstwu prawem dziedziczenia, dodając wolny [każdy] szósty łan spośród łanów miejskich, co trzeci denar [wpływający] z kar sądowych i z wszystkimi jatkami, karczmami, ławami chlebowymi i szewskimi, co szóstym sklepem sukienniczym i kramem, rzeźnią, którą pospolicie zwie się cutelhow, i łaźnią, jak również z młynami, ile tylko ich wznieść na rzekach w granicach miasta zdoła, ze stawami, w których niech ma pełne prawo łapania, czyli łowienia ryb wszelkimi sposobami, czego innym zupełnie zabraniamy. Wszystko to razem i pojedynczo tenże wójt posiadał będzie swobodnie, bez żadnej opłaty nam stąd uiszczonej. Chcemy także, aby wójt i pomienieni mieszczanie w pełni posługiwali się niemieckim prawem magdeburskim, po wyjęciu ich spod innych praw i zwyczajów, które by były niezgodne ze wspomnianym prawem magdeburskim, postanawiając, że wymienionych już mieszczan we wszystkich sprawach karnych, tak wielkich jak i małych, także złodzieje i łotrzykowie w granicach tegoż miasta schwytani, czyli doprowadzeni [do sądu], będzie sądził we wszystkich przypadkach wójt, jak tego żąda i wymaga wspomniane prawo, bez przeszkód ze strony sądu i sądownictwa wojewodów, kasztelanów i jakichkolwiek [innych] sędziów, przed którymi wspomniani mieszczanie i inni podlegający jurysdykcji wójta, nie są zobowiązani stawać jak tylko przed sądem wójtowskim. Od sądu tychże pomieniony wójt, nie są zobowiązani stawać jak tylko przed sądem wójtowskim. Od sądu tychże niech będą wolni i wyjęci także pomieniony wójt i jego spadkobiercy. Natomiast będą zobowiązani stawać przed nami, jednak według swego prawa, wówczas, kiedy zostaną wezwani naszym pismem, opatrzonym naszą pieczęcią. A gdyby nawet ci mieszczanie lub inni podlegający sądownictwu wójta, od swojego sądu udali się z odwołaniem do naszego dworu, to jednak wójt nie będzie pozbawiony swojego trzeciego denara, który wtedy z tytułu kary wpłynie z naszego sądu. Postanawiamy także, aby pomienieni mieszczanie mieli wygon dla bydła, który pospolicie zwą skotnik, ze wspomnianego miasta lokowane, wszystkim mieszczanom zamieszkującym je, gdziekolwiek dotrą w naszych dzierżawach ze swoim towarem czy to pochodzącym z kupna, czy przeznaczonym na sprzedaż, dajemy i udzielamy pełną wolność od płacenia cła na zawsze, zaś od płacenia dla nas czynszu i wszelkich powinności i ciężarów na lat dwadzieścia. Po ich upływie, mieszczanie będą zobowiązani płacić nam rocznie z każdego łanu jeden wiardunek w obiegowej monecie. Pozwalamy także pomienionym wójtowi i jego potomstwu, by wójtostwo wyżej opisane mogli sprzedać, zamienić, darować, albo tytuł własności przenieść na inną osobę, kiedy tylko zda się im to stosowne. Na postanowienia tego silniejszy dowód kazaliśmy, aby ten dokument był nam dany, naszych pieczęci wyciśnięciem umocniony. Działo się w Krakowie, roku Pańskiego tysiąc trzysta siedemnastego, w Niebowzięcie Panny Marii. W obecności tych świadków: komesa Pakosława kasztelana krakowskiego, Nawoja sandomierskiego, Tomisława krakowskiego wojewodów, Piotra sandomierskiego, Floriana wiślickiego, Spicymira sądeckiego kasztelanów. Dan przez ręce magistra Franciszka kanclerza krakowskiego.
Oryg., perg.: 45 x 29,5 i 34 cm, dolny brzeg nierówny, frag. oderwany wraz z pieczęcią; w trzech miejscach zniszczony; j. łac.
Po liście świadków: „Datum per manus magistri Francisci can[cellarii Cracoviensis]”. Na marginesie: (z lewej) „NB. Forum civilem privatorum et magistratus. J.B.”; (z prawej) „Sutores”.
Na odwrocie: „Mathiae de Oppatouiecz aduocacia Lublinensis donata de nouo radice”; „Franconi de Mogunicia /!/ prz[edał] Peczynowi, prz[edał] Morsztynowi, successores Morstina miastu cum consensu JKMci miastu advocatiam przedali, incorporatio per constitutionem 15[48]”; „No I Originale donationis advocatiae Mathiae de Opatowiec anno 1317”; noty o okazaniu dokumentu lustratorom w styczniu 1617 r.; o oblacie w księgach rady miejskiej 12 XI 1780 r.; inny napis zatarty.
3 kopie z 12 listopada 1780 r., nie uwierzytelnione, jedna z XX w.
Odpis: KmL, sygn. 145, k.l-lv; reg.: KmL, sygn. 248, s.l; AmL, sygn. 151, nr 1.
Druk: Lublin w dokumencie, nr 1 (w tłum. na j. pol. S. Paulowej); Lublin 1317-1967, k. 284-287 (z paralelnym tłum. na j. pol. J. Szymańskiego); Mazurkiewicz, Jurydyki, s.134 – 135; E. Hoff, Lublins, s. 18-21 (z paralelnym tłum. na j. niem.); KDMlp., II, nr 569; Bandtkie J.V., Jus Culmense, Varsoviae 1814, s.303; Riabinin, nr 1. Rep.: Hoff, Lublins, nr 21; Dzieje Lublina, po s. 48; Lublin 1317-1967, po s.272; Lublin w dokumencie, po s.48.
Wykaz, 1; DmL, sygn. 1.
Pingback: Lokacja Lublina z 1317 roku, czyli jak wyglądał Lublin przed 700 laty, cz.I – LUBELSKIE ARCHIWUM CYFROWE