Dzisiaj mamy w Lublinie kilkadziesiąt bibliotek. Należą do nich zbiory publiczne, uniwersyteckie, szkolne, należące do instytucji publicznych i prywatnych. Aż trudno uwierzyć, że pierwsza biblioteka w mieście powstała jedynie 110 lat temu. Stało się to dzięki odwilży z 1905 roku, kiedy to Car Mikołaj złagodził swoją politykę w manifeście o udoskonaleniu ustroju państwowego. Umożliwiło to tworzenie bez zezwolenia władz placówek oświatowo-kulturalnych, a wśród nich bibliotek.
Pierwszą publiczną biblioteką w Lublinie była ta założona w listopadzie 1906 roku przez Polską Macierz Szkolną – bardzo prężną organizację o charakterze narodowym, której credo brzmiało: Przez oświatę do wyzwolenia narodu, przez świadomość obywatelską do niepodległości. Ich lubelska biblioteka powstała w Szkole Handlowej zlokalizowanej przy Bernardyńskiej 14.
Liberalizacja prawa odnoście wolności zgromadzeń i wolności słowa nie trwała jednak długo i już w 1908 roku Polska Macierz Szkolna musiała „zejść do podziemia”. Ich biblioteka przetrwała jednak pod szyldem Towarzystwa Czytelni Lubelskiej i cieszyła się wsparciem wielu prominentnych mieszkańców miasta, między innymi Teofila Laśkiewicza i rodziny Vetterów.
Od początków swojego istnienia jedną z najbardziej popularnych bibliotek w Lublinie była powstała w 1907 roku Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego. Została ona założona w hołdzie dla zmarłego tragicznie w tym samym roku znanego i szanowanego historyka, bibliofila oraz znawcy regionu Lubelszczyzny. Towarzystwo Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego odkupiło od spadkobierców jego liczący 11000 woluminów księgozbiór. Znajdowały się w nim nie tylko książki, ale też rękopisy, ryciny oraz albumy i atlasy, które zostały udostępnione wszystkim chętnym.
Początkowo biblioteka znalazła swoje miejsce w dwóch niewielkich pomieszczeniach gmachu klasztoru dominikanów, gdzie gościła aż do I Wojny Światowej. W 1922 roku przeniesiono zbiory do budynku Trybunału, w którym na bibliotekę przeznaczono „aż” cztery pomieszczenia, gdzie egzystowała do 1939 roku, kiedy to otrzymała własny gmach przy ulicy Narutowicza 4.
Budynek wzniesiony w latach 1935-1939 i nazwany Lubelskim Domem Pracy Kulturalnej stanowił właściwie łącznik pomiędzy dwoma oficynami popijarskimi. Cały kompleks oprócz biblioteki mieścił też Muzeum Lubelskie, które dopiero w 1956 roku przeniesiono do nowej siedziby na Zamku.
Za tydzień przeczytacie o patronie biblioteki, Hieronimie Łopacińskim.
Spragnionym bardziej szczegółowych informacji polecamy:
- lac.lublin.pl
- M. Gawrecka, Hieronim Łopaciński 1860-1906, [w:] Sylwetki bibliofilów Lubelskich, Lublin 1985
- K. Gawarecka, Dzieje Biblioteki im. H. Łopacińskiego, [w:] Hieronim Łopaciński i biblioteka jego imienia w Lublinie 1907-1957, Lublin 1957
Wykorzystano zdjęcie z zasobu Narodowego Archiwum Cyfrowego (https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/22563/8d8ed45c0f3ab2d824c678366f0dd22e/)
Łucja Frejlich-Strug