Powstanie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie

Jesienią 1918 r. klęska państw centralnych w Wielkiej Wojnie była przesądzona, a rozpad monarchii austro-węgierskiej i Cesarstwa Niemieckiego były tylko kwestią czasu. Militarna i polityczna słabość dwóch potęg, na których spoczywał ciężar prowadzenia wojny, spowodowały wzrost nastrojów niepodległościowych wśród narodów wchodzących w skład monarchii habsburskiej i rewolucyjnych w państwie cesarza Wilhelma II.

Na ziemiach polskich, pomimo istnienia od 1917 r. Rady Regencyjnej, już w październiku 1918 r. zaczęły tworzyć się lokalne rządy (Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, Polska Komisja Likwidacyjna), przejmujące stopniowo administrację po wycofujących się Austriakach. Ośrodki administracji polskiej tworzyły się także w Królestwie Polskim, okupowanym od 1915 r. przez Niemców i Austriaków. Najważniejszym z nich był Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, powstały w nocy z 7/8 listopada 1918 r. w Lublinie.

Na czele TRLRP w Lublinie stanął jako Premier Ignacy Daszyński. Rząd utworzono z działaczy niepodległościowych, skupionych między innymi w środowiskach socjalistycznych i stojących w opozycji do Rady Regencyjnej. W skład gabinetu weszli m.in.: Stanisław Thugutt (Minister Spraw Wewnętrznych), Tomasz Arciszewski (Minister Pracy i Opieki Społecznej), Edward Rydz-Śmigły (Minister wojny), Jędrzej Moraczewski (Minister Poczty i Komunikacji).

 Program rządu lubelskiego zakładał równouprawnienie wszystkich obywateli, wolność słowa i zgromadzeń, wprowadzenie socjalnych przywilejów dla robotników oraz rozparcelowanie wielkiej własności ziemskiej i przemysłowej. Najbardziej doniosłym osiągnięciem TRLRP było ogłoszenie 17 listopada 1918 r. Dekretu o ośmiogodzinnym dniu pracy. Jego postanowienia podtrzymał rząd Jędrzeja Moraczewskiego uchwałą z 23 listopada 1918 r.

Dnia 12 listopada 1918 r. Ignacy Daszyński, jako Premier Tymczasowego Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie złożył dymisję na ręce Józefa Piłsudskiego, a sam rząd zakończył swoją działalności 18 listopada 1918 r.

 

Robert Jop