Dokładnie 5 lipca, o godzinie czwartej rano mija 80 lat od tragicznych wydarzeń, które rozegrały się w lesie Sitno, niedaleko Radzynia Podlaskiego.
W 1940 r. Niemcy rozstrzelali tu grupę 15 osób – harcerzy, wśród nich Michała Stefana Lisowskiego (1906-1940), harcmistrza, organizatora harcerstwa, zasłużonego społecznika i niestrudzonego wychowawcę młodzieży, nauczyciela w szkole w Czemiernikach, a następnie w Radzyniu Podlaskim. Według relacji świadków nie skorzystał z okazji, którą dawali mu polscy policjanci, nie uciekł z aresztu, bo jak sam mówił nie chciał opuścić „chłopców”. Razem z Lisowskim rozstrzelano Ludwika Cyranka, Piotra Janczara, Feliksa Kopiasa, Józefa Kamińskiego, Zdzisława Maja, Zygmunta Pietrzaka, Jana Popławskiego, Jana Pucka, Stanisława Rosińskiego, Piotra Skubisza, Mariana Struve, Stanisława Strzeleckiego, Romana Makosza, Aleksandra Bezokiego. Pochodzili z Radzynia Podlaskiego, Łukowa, Lubartowa, Stoczka i Kąkolewnicy.
Rozstrzelani należeli do konspiracyjnych zastępów harcerskich powiązanych ze Związkiem Walki Zbrojnej, działających w porozumieniu z władzami harcerskimi w Lublinie. Organizatorem konspiracyjnego ruchu harcerskiego był Michał Lisowski. Aresztowani przez Gestapo w czerwcu 1940 r. byli przetrzymywani i poddani brutalnemu śledztwu w więzieniu w Radzyniu Podlaskim.
Świadkiem egzekucji w Sitnie był jeden z policjantów, który po egzekucji sporządził wykaz zamordowanych. To on opisał przebieg wydarzeń i świadczył o nich po zakończeniu wojny. Ekshumacja zamordowanych odbyła się w dniach 18 i 19 IX 1946 r. Ciała poległych po uroczystym pogrzebie spoczęły na radzyńskim cmentarzu.
W zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim przechowywane są materiały Sądu Grodzkiego w Radzyniu Podlaskim, wśród nich akta sprawy o ustalenie daty zgonu Michała Lisowskiego. W 1947 r. wniosek taki do sądu wniosła jego żona Krystyna. To źródło, które przypomina bohaterów i wydarzenia z okresu niemieckiej okupacji. Nie można o nich zapomnieć.
2. Poniżej protokół z posiedzenia Sądu Grodzkiego w Radzyniu Podlaskim z 21 maja 1947 r. w sprawie z wniosku Krystyny Lisowskiej o stwierdzenie zgonu Michała Stefana Lisowskiego z relacją świadków Pawła Jasiunasa oraz Stefana Gruszeckiego: Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim, Sąd Grodzki w Radzyniu Podlaskim, sygn. 688, s. 9, 10, 11, Akta sprawy sygn. Zg 22/1947.
Tekst: dr Joanna Kowalik-Bylicka
Opracowanie graficzne: dr Bartosz Staręgowski
Źródło ilustracji:
- 1-2. APL Oddział w Radzyniu Podlaskim, Sąd Grodzki w Radzyniu Podlaskim, sygn. 688.