Obrona Cywilna Kraju jest systemem w danym kraju, którego celem jest ochrona ludności, kluczowej infrastruktury gospodarczej i urządzeń użyteczności publicznej oraz ratowanie ludzi podczas wojny i kooperacja z organami państwa i wojskiem w celu likwidowania skutków klęsk żywiołowych.
Za organizację systemu w Polsce odpowiedzialna jest Obrona Cywilna Kraju. Międzynarodowym znakiem graficznym OC jest pomarańczowy okrąg w środku którego wpisano ciemnoniebieski trójkąt równoboczny, którego wierzchołki nie dotykają ani nie wychodzą poza krawędź okręgu. Według zapisów prawa międzynarodowego przedmioty sygnowane tym znakiem nie podlegają rekwizycji. Struktura organizacji w Polsce jest silnie związana z podziałem administracyjnym kraju. Jednostki terenowe tworzy się na poziomie województwa, powiatu i gminy, a na ich czele stoją szefowie obrony cywilnej. Do ich zadań należy tworzenie planów obrony cywilnej, które zawierają najważniejsze wskazówki dla władz cywilnych, jak mają postępować w czasie wojny lub innego zagrożenia państwa. Szefami obrony na poszczególnych szczeblach administracyjnych z urzędu zostają wojewodowie, starostowie oraz wójtowie, ewentualnie prezydenci i burmistrzowie miast. Podstawową jednostką organizacyjną są formacje obrony cywilnej, które mogą mieć charakter ogólny bądź wyspecjalizowany. W zasobie chełmskiego Oddziału Archiwum Państwowego w Lublinie znajdują się plansze z fotografiami przedstawiające wyspecjalizowane formacje obrony cywilnej, które funkcjonowały i obowiązywały w okresie PRL. Mamy zatem służby pierwszej pomocy przedmedycznej, ratownictwa energetycznego, schronowe, porządkowo-ochronne, łączności, ratownictwa, obrony chemicznej, zaopatrzeniowe czy nawet ochronę płodów rolnych i zwierząt gospodarskich. Obecnie Obrona Cywilna funkcjonuje bez służby schronowej, porządkowo-ochronnej, obrony chemicznej czy ochrony płodów rolnych i gospodarskich. Niektóre z funkcji przejęły wyspecjalizowane komórki państwowe lub samorządowe, a niektóre przestały być potrzebne jak chociażby te spełniane przez służby schronowe. W okresie PRL były one nieodzowne ze względu na zagrożenie wojną nuklearną pomiędzy blokiem sowieckim a zachodnimi demokracjami. Dzień Obrony Cywilnej wypada corocznie 1 marca. Poniżej prezentujemy plansze znajdujące się w zespole Zbiór afiszy, plakatów i druków ulotnych z lat 1945-2005.
Autor tekstu: dr Bartosz Staręgowski
Opracowanie graficzne skanów i logo: dr Bartosz Staręgowski
Źródła ilustracji:
- Wszystkie zaprezentowane materiały pochodzą z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie Oddział w Chełmie
- Zbiór afiszy, plakatów i druków ulotnych z lat 1945-2005, sygn. 65-71