Kino „Apollo” i pierwszy w pełni udźwiękowiony film w Lublinie

Blog 28 stycznia 202528 stycznia 2025

Życie kulturalne Lublina od lat odznaczało się bogactwem i różnorodnością. Działały tu liczne teatry, związki artystyczne, stowarzyszenia literackie i ogniska twórcze. W miarę rozwoju sztuki kinematograficznej na mapie kulturalnej Lublina coraz większe znaczenie miały kino-teatry. Ich działalność można określić jako hybrydową, z jednej strony prezentowano w nich projekcje filmowe, a z drugiej wystawiano sztuki, rewie, kabarety czy wodewile, z grającymi na żywo przed publicznością aktorami z pierwszej półki ówczesnej sceny artystycznej. Osoby takie jak Hanka Ordonówna, Zula Pogorzelska, Ludwik Sempoliński czy Eugeniusz Bodo to tylko kilka nazwisk z bogatej listy aktorów występujących w lubelskich kino-teatrach. W Lublinie funkcjonowało sześć tego typu obiektów: „Corso”, „Apollo”, „Stylowy”, „Wenus”, „Rialto” i „Gwiazda”. Spośród tego grona największe i najbardziej znaczące były dwa – „Corso” i „Apollo”. Niestety los tego pierwszego został przypieczętowany w 1944 r., kiedy to budynek został zniszczony w wyniku działań niemieckiego okupanta. Los był dla „Apollo” o wiele bardziej łaskawy. Kino przetrwało, a po zmianie nazwy na „Wyzwolenie” funkcjonowało przez cały okres PRL, lata 90. oraz początek XXI w.

Oprócz tego, że obydwa wymienione były największymi spośród pozostałych, wyróżniały się również nowoczesnością, przestronnością i nieszablonowymi metodami przyciągania uwagi. Szczególnie „Apollo” miało w tym aspekcie sporo do zaoferowania. Początkowo jego nazwa brzmiała „Colloseum”, jednak po kilku latach zmieniono jego nazwę na bliższą sztuce artystycznej, której niegdyś za patrona uznawano greckiego boga Apollo. Budynek znajdował się przy ul. Szpitalnej 6 (obecnie Peowiaków 6). Potencjalnych klientów zachęcało niewątpliwie eleganckie wnętrze, komfort podczas seansów czy bogaty repertuar filmowy i sceniczny. Przed wejściem jarzył się przykuwający uwagę migający neon, a w czasie przerw obsługa rozpylała wodę kolońską, co niewątpliwie można uznać za pierwsze próby stworzenia formatu zwanego dzisiaj 4D.

Kino to miało jeszcze jeden bardzo ważny aspekt historyczny. W dniu 28 stycznia 1930 r. wyemitowano pierwszy w pełni udźwiękowiony film w Lublinie. Był nim „Upadły Anioł”, produkcja wytwórni „Paramount Pictures” z Nancy Carrol i gwiazdą kina amerykańskiego lat 30. i 40. Garrym Cooperem. Fabuła filmu opowiadała historię żołnierza, który by zaimponować znajomym, postanawia spotykać się ze znaną z występów na Broadwayu aktorką. Następnie intryga zaczyna wymykać się spod kontroli, gdy oboje zakochują się w sobie. Film był sztandarowym przykładem romansów, które licznie wypuszczały na ekrany kin ówczesne wytwórnie filmowe. W formule pełni udźwiękowionej wyświetlano też inne filmy. Były to m.in. amerykański „Człowiek z tłumu” z Jamesem Murrayem i Eleonorą Bortman, opowiadający o człowieku, który wraz z młodą małżonką szuka swego szczęścia w wielkomiejskiej rzeczywistości Nowego Jorku czy też kinowy hit „Władczyni miłości” z Gretą Garbo, który przyniósł swoim twórcom zyski rzędu miliona dolarów na całym świecie.

Oferta obejmowała nie tylko zagraniczne arcydzieła, ale również i polskie perły kinematografii. „Tajemnica przystanku tramwajowego” z Jadwigą Smosarską, Józefem Węgrzynem i Junoszą Stępowskim czy też „Spowiedź uczciwej kobiety” z udziałem samej Poli Negri, to tylko kilka z przykładów świadczących o bogatej ofercie kina „Apollo”. Tę ofertę można zobaczyć samemu. Poniżej prezentujemy reprodukcje cyfrowe afiszy, prezentujących wspomnianą ofertę, a znajdujących się w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie. Materiały te znajdują się w zespole nr 22 Akta miasta Lublina, 1918-1939, sygn. 4149 i 4151.

Bartosz Staręgowski