Prezydent Lublina Bolesław Liszkowski stworzył zakrojony na lata 1936-1940 plan rozbudowy i modernizacji Lublina nadzorowany przez Komitet Rozbudowy Miasta. W tym okresie powstała reprezentacyjna tak zwana „Dzielnica zachodnia” utrzymana w bardzo nowoczesnym stylu. Oprócz urzędów i innych gmachów użyteczności publicznej zaczęły pojawiać się spójnie zaprojektowane całe kwartały i ulice wypełnione budynkami mieszkalnymi. Styl modernistyczny charakteryzował się prostą kubaturą budowli, zastosowaniem nowoczesnych materiałów takich jak szkło, beton i metal. Jego głównymi postulatami były funkcjonalność, prostota i dominacja ergonomii nad formą. Moderniści zamiast ukrywać pod ornamentami, pragnęli ukazać widzowi w pełni układ konstrukcyjny budowli, w którym to dostrzegali jego piękno.
Talent, wiedza i zaangażowanie Tadeusza Witkowskiego trafiły w Lublinie tamtego okresu na podatny grunt. Ten zdolny młody architekt i urbanista również dzięki wsparciu swojego mentora Ignacego Kędzierskiego doskonale wpisał się w ducha nowoczesności i rozwoju unoszącego się nad międzywojennym Lublinem. Jego dwoma pierwszymi samodzielnymi projektami były zrealizowane w latach 1925-26 dom lekarza Feliksa Słowikowskiego w Lubartowie oraz dwór w Krzywdzie. Do wybuchu II Wojny Światowej ten płodny architekt zaprojektował ponad 80 budynków o różnorakim przeznaczeniu, od mieszkalnych, poprzez publiczne aż po sakralne. Młody projektant zdobył zaufanie przełożonych oraz zbudował swoją renomę pośród zamożnych lubelskich zleceniodawców. Stworzył między innymi projekty willi dla Stanisława Papierkowskiego i Jana Świeckiego przy ulicy Lipowej 22, ks. Ludwika Zalewskiego przy Granicznej oraz dla lekarza Cypriana Chromińskiego przy Ogrodowej. Wzdłuż tej ostatniej ulicy stanęło kilka budynków jego projektu, między innymi powstały w 1937 roku dom prywatny samego artysty i jego rodziny.
Do najbardziej znanych budynków użyteczności publicznej autorstwa Tadeusza Witkowskiego rozsianych po całym mieście należ między innymi bardzo innowacyjna w formie szkoła bliźniacza nr 1 i 14, przy ulicy Kunickiego 116, zlokalizowane w uniwersyteckiej dzielnicy miasta gmachy Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, budynek domu handlowego „Domar” przy ulicy Chopina oraz Państwowego Domu Towarowego przy Krakowskim Przedmieściu 40.
Dziś przechodząc ulicami naszego miasta nawet nieświadomie mijamy wiele budynków zaprojektowanych przez tego niewiarygodnie płodnego artystę. Warto się jednak rozglądać, bo codzienne załatwianie sprawunków może być pretekstem do niezłej przygody.
Spragnionym bardziej szczegółowych informacji polecamy:
- lac.lublin.pl
- H. Danczowska, Architekt T. Witkowski. Kalendarium życia i twórczości 1904-1986, Lublin 2009
- E. Błotnicka-Mazur, Między profesją a pasją. Życie i twórczość Bohdana Kelles – Krauzego, Lublin 2010
Łucja Frejlich-Strug
Fotografie autorki.